بانک توسعه صادرات

سازمان همکاری‌های اقتصادی هشت کشور اسلامی (موسوم به D8) از زمان شکل‌گیری در سال 1997 تاکنون درصدد تحقق اهدافی چون توسعه همکاری‌های اقتصادی به منظور بهبود جایگاه اعضا در عرصه اقتصاد جهانی، تنوع بخشی به فعالیت‌های اقتصادی و ایجاد فرصت‌های جدید در روابط تجاری، افزایش سطح مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها در سطح بین‌المللی و بهبود استانداردهای زندگی شهروندان بوده است. اگرچه در ابتدا تصور می‌شد که این سازمان کارکردی شبیه به کارکرد هشت قدرت اقتصادی (موسوم به G8) داشته باشد، ولی نحوه عملکرد اعضای این سازمان در سال‌های اولیه پیدایش نشان داد که به‌رغم برخورداری کشورهای بزرگ اسلامی از جمعیت، نیروی کار و منابع فراوان، به دلیل وجود برخی موانع در مسیر افزایش مبادلات تجاری و تولیدات مشترک، عملاً تا مرحله تبدیل شدن سازمان به یک گروه منسجم و هماهنگ و یک قدرت اقتصادی اثرگذار در سطح جهانی، زمان بیشتری مورد نیاز است.یکی از مناسب‌ترین شیوه‌های همکاری بین اعضای این سازمان، افزایش تجارت‌های دوجانبه و چند جانبه از طریق افزایش مشوق‌های تجاری و سرمایه‌گذاری و کاهش موانع و مشکلات تجاری است. در سال‌های اخیر، حجم مبادلات بین اعضا فقط پنج درصد از کل تجارت خارجی کشورها را تشکیل داده است که در مقام مقایسه با سایر پیمان‌های اقتصادی و تجاری، رقم اندکی محسوب می‌شود. هر چند در اجلاس مالزی که سال گذشته تشکیل شد، دستیابی به حجم تجاری 15 تا 20 درصد (از کل تجارت خارجی اعضا) ظرف مدت 10 سال مورد توافق اعضا قرار گرفت، ولی باید به این نکته توجه شود که افزایش مبادلات تجاری بین اعضا - که به طور مستقیم و غیرمستقیم به افزایش تولید، افزایش اشتغال و ایجاد ارزش افزوده کمک می‌کند – اصلی‌ترین شیوه افزایش همکاری‌های متقابل است. بویژه در شرایط کنونی که قدرت‌های غربی و استعماری از تجارت و روابط تجاری به عنوان یک ابزار و حربه علیه کشورهای در حال توسعه استفاده می‌کنند، تأخیر در این زمینه منطقی نبوده و در عمل منافع قدرت‌های استعماری را تأمین می‌کند.رئیس‌جمهور در سخنرانی سال گذشته خود در ششمین اجلاس سران این سازمان، لزوم افزایش همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف اقتصادی و مالی و انجام پروژه‌های مربوط به موضوعات زیست محیطی، گردشگری، فناوری‌های نوین و برتر تولید انرژی، مبادله نیروهای متخصص و تنظیم بازارهای مالی را یادآور شده و پیشنهادهای چهارگانه زیر را برای تهیه و تصویب چشم‌انداز 10 سال آینده سازمان D8 ارائه کرده بودند:
1- ایجاد و گسترش نهادهای سرمایه‌گذاری مشترک نظیر تأسیس صندوق مالی برای اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه‌های مختلف صنعتی، فناوری‌های نوین و کشاورزی.
2- ایجاد مؤسسه همکاری‌های انرژی به منظور استفاده از ظرفیت‌های متقابل کشورهای عضو در این زمینه.
3- بسط همکاری در زمینه بانکداری اسلامی به منظور کمک به رشد و پیشرفت پایدار کشورهای عضو و تأسیس‌ نظام مالی بانکی جدید در کنار نظامات کنونی.
4- استفاده متقابل از ظرفیت‌های خدمات فنی مهندسی از طریق تشکیل گروه کاری برای شناخت و تدوین توانایی‌ها و نیازهای کشورهای عضو و معرفی مکانیزم‌های مالی و حقوقی در جهت بهره‌برداری از این توانایی‌ها.
یقیناً پیشنهادهای ریاست محترم جمهور کارساز بوده و می‌تواند علاوه بر ارتقای سطح همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین اعضا، جایگاه سازمان D8 را نیز در میان پیمان‌های اقتصادی جهانی و منطقه‌ای متحول سازد. موضوع دیگری که می‌تواند افزایش بیش از پیش سطح همکاری‌های کشورهای عضو سازمان را فراهم سازد، تدوین یک نظام تجاری و تعرفه‌ای شفاف است. در برخی از پیمان‌های منطقه‌ای (نظیر نفتا) کشورهای عضو از همان ابتدا بر تجارت آزاد (با حداقل تعرفه) توافق نموده‌اند که از دیدگاه برخی تئوری‌های اقتصادی، کارایی در تولید و افزایش بهره‌وری را باعث می‌شود. در نبود اختلافات سیاسی میان اعضا می‌توان چنین فرض نمود که کاهش مرحله‌ای تعرفه‌ها در خدمت افزایش مبادلات دو جانبه و چندجانبه تجاری میان اعضا قرار می‌گیرد. همچنین، مطالعه و شناسایی مزیت‌های نسبی در اقتصاد کشورهای عضو – که در حقیقت پیش زمینه نظام تجاری و تعرفه‌ای است – مفید بوده و می‌تواند پایه‌گذار روابطی مؤثر و پایدار در مناسبات اقتصادی و تجاری کشورهای عضو سازمان D8 باشد. در حوزه صنعت، پیشنهاد پیشین نماینده ایران درخصوص تولید خودرو مشترک قابل پیگیری است. کشورهای اسلامی در حال حاضر سالانه بیش از 17 میلیون خودرو از کشورهای توسعه یافته وارد می‌کنند که ارزش آن رقم قابل توجهی را در مقایسه با سرانه تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه کشورهای عضو D8 تشکیل می‌دهد. در صورت توافق اعضا و تأمین مالی از سوی نهادهایی چون بانک توسعه اسلامی، می‌توان به تشریک دانش و فناوری جمعی برای تولید خودروهای باکیفیت بازار مشترک اسلامی امیدوار بود.در حوزه گردشگری نیز – که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است – کشورهای ایران، ترکیه، مصر و مالزی از جمله کشورها با قابلیت‌های ممتاز گردشگری و توان بالقوه جذب گردشگر در زمینه‌های تاریخی، مذهبی و فرهنگی (از بین اعضای سازمان و نیز از سرتاسر جهان) می‌باشند. استفاده از تجربیات و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در این صنعت می‌تواند در میان مدت، ملل کشورهای عضو را از ارزش افزوده کم نظیر این صنعت منتفع نماید و درازمدت شاهد ایجاد یک قطب عظیم گردشگری در بین کشورهای دارای جاذبه‌ها و درآمدهای گردشگری بالا باشیم
در مجموع به نظر می‌رسد گروه D8 با برخورداری از جمعیتی حدود یک میلیارد نفر و نیروی کاری معادل ۴۰۰ میلیون نفر و نیز برخورداری از منابع طبیعی فراوان و موقعیت ممتاز ژئوپلیتیکی، از شرایط و ویژگی‌های لازم برای تبدیل شدن به قطبی نیرومند در سطح معادلات بین‌المللی بهره‌مند است. جایگاه جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل برخورداری از منابع غنی انرژی و معدنی، موقعیت راهبردی در منطقه و نیز مزیت‌های اقتصادی فراوان جایگاهی ممتاز بوده و در کنار کشورهایی نظیر مالزی و ترکیه می‌تواند نقش پیشرو را در بین اعضای سازمان ایفا نماید. می‌توان آینده‌ای نزدیک را متصور شد که در سایه همکاری‌های اقتصادی، علاوه بر هشت کشور یاد شده، سایر اعضای سازمان کنفرانس اسلامی نیز از ثبات سیاسی و رشد اقتصادی متوازن و پایدار برخوردار شده و در درازمدت بتوانند قطب اقتصادی و سیاسی بسیار نیرومندی را در برابر قطب‌های استعماری ایجاد نمایند.
موضوعات دیگری که می‌توانند در تقویت، گسترش و رفع موانع همکاری‌های کشورهای عضو سازمان تأثیر شایانی داشته باشند، عبارتند از:
اعطای روادید به تجار کشورهای عضو جهت گسترش مناسبات فی‎ما‎بین اعضا.
تلاش برای اجرایی نمودن توافقنامه‎ تجارت ترجیحی (PTA) که باعث تأمین منافع جمعی و اهداف تبیین شده درون سازمان خواهد شد. عملیاتی شدن این موافقتنامه نیز منوط به تأیید آن در سطوح ملی می‌باشد.
عملیاتی کردن صندوق سرمایه‎گذاری مشترک گروه D8 که به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران تأسیس‌ گردیده است.
تلاش برای ارتقای ارتباطات با سایر نهادها و مجموعه‎های بین‌المللی به منظور بهره‎گیری از ظرفیت‎ها و تجربیات آنها در تسهیل روند همکاری در زمینه‎های تجاری، صنایع، فنی و مدیریتی، توجه بیشتر به همکاری و استفاده از ظرفیت‌های متقابل در زمینه فناوری‎های نو همچون، نانو، فناوری اطلاعات (IT)، حمل و نقل و گردشگری.
برگزاری نمایشگاه‎های تجاری با هدف آشنایی بیشتر بخش‎های خصوصی و حمایت و تسهیل مراودات و افزایش همکاری میان بخش خصوصی کشورهای عضو که استمرار روند رو به رشد آن همکاری‎های درون گروهی را افزایش خواهد داد.
برگزاری نشست مجمع تجاری اتاق‎های بازرگانی D8 حرکت مثبتی در جهت تحرک بیشتر همکاری بخش خصوصی کشورهای عضو و حرکتی سازنده برای ارتقای سطح همکاری‎های تجاری، صنعتی، اقتصادی در بخش خصوصی اعضا خواهد بود.