بانک توسعه صادرات

صادرات غیرنفتی در برنامه چهارم توسعه از اهداف کمی که در این برنامه پیش‌بینی شده بود، پیشی گرفت؛ هرچند میزان صادرات غیرنفتی در آخرین سال برنامه نسبت به روند جهشی سال قبل، با روند کاهشی مواجه شده است، اما با وجود این، ارقام محقق شده در سال جاری نسبت به هدف کلی سال 88 برنامه چهارم توسعه حدود 140 درصد رشد نشان می‌دهد.
به گزارش خبرنگار جام جم براساس آمار منتشر شده، صادرات غیرنفتی در طول برنامه سوم توسعه به 26‌میلیارد دلار رسید که نسبت به 28.2 میلیارد دلار هدف تعیین شده در برنامه سوم توسعه به میزان 92درصد محقق شده بود.
در طول برنامه سوم ، گام‌هایی که در جهت رفع موانع صادرات غیرنفتی و تغییر ساختار تجاری کشور برداشته شد؛ موجبات رشد صادرات غیرنفتی در سال‌های آتی را فراهم ساخت. رفع موانع غیرتعرفه‌ای، حذف پیمان‌سپاری ارزی، تک‌نرخی شدن ارز، معافیت صادرات از پرداخت مالیات و عوارض مستقیم و غیرمستقیم از جمله این بسترها بود؛ به طوری که سال 84 که نخستین سال برنامه چهارم توسعه بود، صادرات غیرنفتی به حدود 11 میلیارد دلار رسید؛ این در حالی است که ارزش صادرات غیرنفتی در سال 1383 یعنی اواخر سال پایانی برنامه سوم توسعه به 7.5 میلیارد دلار رسیده بود.
براساس اهداف برنامه چهارم توسعه باید میزان صادرات غیرنفتی کشور در سال پایانی برنامه (سال‌جاری)‌ به 52.8 میلیارد دلار برسد که این رقم در مقایسه با هدف برنامه سوم توسعه از رشد 86 درصدی برخوردار بود.
با توجه به هدف‌گذاری برنامه چهارم توسعه، صادرات غیرنفتی از رشدی جهشی برخوردار شد؛ به طوری که صادرات غیرنفتی کشور که در سال‌های قبل از برنامه چهارم توسعه به زحمت به رقم 6 5 میلیارد دلار می‌رسید، در طول سال‌های برنامه چهارم توسعه با سیری صعودی مواجه شد و ارزش صادرات غیرنفتی در سال 1387 به حدود 21 میلیارد دلار رسید که نسبت به سال 86 با رشد چشمگیر روبه‌رو شد؛ اما طی سال‌جاری در پی تبعات بحران مالی جهانی که از سال گذشته آغاز شد، صادرات غیرنفتی کشور نیز تحت تاثیر قرار گرفت و رشد صادرات تا حد زیادی مهار شد. شاید دلیل این مساله هم سهم بالای محصولات پایه نفتی از جمله پتروشیمی و میعانات گازی در صادرات غیرنفتی است که با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و کاهش تقاضا رقم صادرات این محصولات نیز دستخوش تغییر شده است.
مسلم است رقم صادرات غیرنفتی کشور با توجه به پتانسیل‌های موجود کشور قابل دفاع نیست و اگر بخواهیم به هدف برنامه پنجم توسعه که تاکید آن بر قطع وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی است، برسیم باید میزان صادرات غیرنفتی را به حدی برسانیم که جایگزین درآمدهای نفتی کشور شود.
سهم ناچیز ایران از تجارت جهانی
یحیی آل اسحاق ، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در مورد تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه در بخش صادرات غیرنفتی کشور به «جام‌‌جم» گفت: صادرات غیرنفتی کشور در طول برنامه چهارم توسعه تا قبل از شهریورماه امسال از روند جهشی برخوردار بود و حتی در برخی اقلام صادراتی از جمله محصولات پتروشیمی از هدف برنامه نیز جلوتر بودیم؛ اما در پی بحران مالی جهان و اثراتش روی تقاضای محصولات بخصوص محصولاتی که پایه نفتی دارد، صادرات غیرنفتی ما در نیمه دوم با کاهش روبه‌رو شد؛ اما با توجه به خیزشی که در اقتصاد جهان مشاهده می‌شود، امید می‌رود با افزایش تقاضا، صادرات کشور دوباره با رونق مواجه شود.
وی افزود: هرچند اهداف برنامه چهارم توسعه در بخش صادرات غیرنفتی محقق شده است، اما این ارقام با واقعیت‌های صادراتی و پتانسیل‌های کشور فاصله زیاد دارد.
وی دلیل پایین بودن سهم ایران از تجارت جهانی را ناشی از نگرش درون‌نگر در کشور دانست و گفت: در حال حاضر، روابط بین‌الملل ما متناسب با واقعیت‌های امروز جهان نیست و برای همین، سهم ما از تجارت جهانی متناسب با وزن ما نیست، ما باید با توجه به پتانسیل‌های موجود کشور یک درصد از سهم تجارت جهانی را داشته باشیم که رسیدن به این درصد یعنی آن که صادرات خود را حداقل به 400 میلیارد دلار برسانیم.
آل اسحاق تغییر بینش ذاتی نسبت به تجارت بین‌الملل را یک ضرورت برای پر کردن این فاصله‌ها دانست و گفت: با نگرش یکطرفه این اهداف شکل نمی‌گیرد و باید یک جریان دایره‌ای داشته باشیم؛ یعنی این که وارد کنیم، تولید داشته باشیم، صادر کرده و مصرف کنیم که این می‌شود یک جریان مستمر افزاینده.
آل اسحاق درباره بینش منطقی واردات اظهار کرد: موضوع واردات برای صادرات باید در کشور جا بیفتد. سوق دادن واردات به سمت صفر، افتخار نیست. به جای واردات 50 میلیارد دلاری، باید 350 میلیارد دلار واردات داشته باشیم و در عوض آن صادرات خود را به 500 میلیارد دلار برسانیم که باعث افزایش گردش مالی، اشتغال و نشاط اقتصادی شود.
145 درصد تحقق هدف برنامه چهارم
محمود دودانگه، رئیس موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی درخصوص درصد تحقق اهداف صادرات غیرنفتی در برنامه‌های توسعه‌ای به «جام‌جم» گفت: درصد تحقق برنامه اول توسعه در بخش صادرات غیرنفتی 66 درصد، در برنامه دوم 58‌درصد، در برنامه سوم 92 درصد و در برنامه چهارم توسعه (88 - 84)‌ 145 درصد است که در برنامه چهارم از نظر تحقق جلوتر از برنامه هستیم.
وی افزود: هدف‌گذاری سال 88 برای صادرات غیرنفتی 12 میلیارد و 817 میلیون دلار بود و عملکرد صادرات در 9‌ماهه امسال با احتساب میعانات گازی حدود 18 میلیارد دلار و بدون میعانات گازی حدود 15 میلیارد دلار است که درصد تحقق نسبت به هدف کل سال 88 حدود 140 درصد و بدون میعانات گازی رقم تحقق 115 درصد است.
دودانگه تصریح کرد: درصد تحقق اهداف صادرات غیرنفتی در 9 ماهه امسال با احتساب میعانات گازی 190 درصد و بدون احتساب میعانات گازی 154‌درصد بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا صادرات در سال 88 نسبت به روند جهشی آن در سال 87، با کاهش روبه‌رو بوده است، گفت: با وجود این که در 9 ماهه امسال نیز نسبت به اهداف برنامه جلو هستیم، اما به دلیل بحران جهانی و رکود حاکم بر اقتصاد جهان با روند نزولی مواجه شد.
دودانگه دلیل رشد قابل توجه در صادرات غیرنفتی را سرمایه‌گذاری مناسب در حوزه نفت، پتروشیمی و حمایت‌های گسترده از صادرات دانست.
رئیس موسسه پژوهشی بازرگانی با تاکید بر لزوم تولید محصولات رقابتی در بازارهای جهانی گفت: مدیریت قیمت تمام شده و کیفیت کالای تولیدی باید مورد توجه قرار بگیرد. در برنامه پنجم توسعه نیز با تاکیدی که از سوی دولت صورت گرفته، میزان صادرات غیرنفتی در سال آخر برنامه باید به 50 میلیارد دلار برسد.